8 mitów na temat używania produktów mikrobiologicznych do oczyszczania ścieków
W sieci można znaleźć wiele informacji na temat biopreparatów, ich stosowania w oczyszczalniach przydomowych, w oczyszczalniach przemysłowych, w kanalizacji, separatorach tłuszczów i innych miejscach gdzie dopływają ścieki powstające w wyniku działalności człowieka. Wśród tych informacji (często na forach internetowych) można się również doszukać głosów zwątpienia co do zasadności ich stosowania i efektywności działania szczególnie w przydomowych oczyszczalniach ścieków czy szambach. Często jednak jest to oparte na pobieżnych informacjach, powielanych pogłoskach, wynikających raczej z braku wiedzy niż na bezpośrednim doświadczeniu i twardych danych. Niejednokrotnie słyszałem nawet od firm instalujących oczyszczalnie przydomowe że ich oczyszczalnia nie wymaga stosowania bakterii do prawidłowego funkcjonowania w każdych warunkach dzięki czemu jej eksploatacja ma być wręcz bezkosztowa i bezobsługowa. Co do zasadności stosowania biopreparatów w przydomowych oczyszczalniach w dzisiejszych czasach nadkonsumpcji użytkowników tychże instalacji (nadmiarowe stosowanie przeróżnej chemii gospodarczej, spożywanie konserwantów, leków w tym antybiotyków itd.) jednocześnie z dostępem do podstawowej wiedzy w zakresie mikrobiologii i zasady działania oczyszczalni ścieków chyba nikt nie powinien mieć wątpliwości. Biopreparat do przydomowej oczyszczalni ścieków
Jednak w tym artykule skupię się na wątpliwościach albo raczej mitach dotyczących zastosowania biopreparatów w instalacjach którymi głównie się zajmuję a mianowicie na dużych oczyszczalniach komunalnych/przemysłowych. Wymienię tu 8 głównych mitów o których zdarza mi się usłyszeć w swojej pracy:
Mit 1 – Dodane kultury produktów mikrobiologicznych będą konkurować z osadem czynnym
Dodane do ścieków produkty biologiczne zwiększają istniejącą biomasę w najbardziej pożądane wielokulturowe mikroorganizmy w danym środowisku, czyniąc ją bardziej stabilną i odporną zwiększając jej zdolność do wytwarzania akceptowalnego ścieku oczyszczonego. Nie ma takich przypadków żeby dodatek mikrobiologiczny w postaci biopreparatu powodował niższą aktywność pożytecznych mikroorganizmów osadu czynnego albo wytwarzał biomasę monokulturową. Faktem jest natomiast zwiększenie konkurencji pożytecznych mikroorganizmów ze szkodliwymi bakteriami nitkowatymi. Dzieje się tak dzięki „wzmocnieniu” biomasy osadu czynnego składnikami odżywczymi i mikroorganizmami z preparatu. Przykładowy biopreparat wspomagający osad czynny – Ekobak Microlife DCB 002.
Mit 2 – Wszystkie produkty mikrobiologiczne są takie same
To oczywiście nie prawda. Produkty mikrobiologiczne mają bardzo złożoną recepturę zawierającą szeroką gamę mikroorganizmów w różnym stężeniu i w różnych proporcjach, nośników mineralnych i innych składników w zależności właśnie od składu mikroorganizmów i przeznaczenia danego biopreparatu. Każdy preparat biologiczny Ekobak jest bardzo zróżnicowany pod względem składu mikroorganizmów, ich złożonych nośników mineralnych i pożywek. Ponadto występują w formie proszku bądź w postaci płynnej w zależności od przeznaczenia.
Mit 3 – Mikroorganizmy w biopreparatach są genetycznie modyfikowane i stanowią zagrożenie
Kultury mikroorganizmów do biodegradacji zanieczyszczeń to wyłącznie naturalne formy wyselekcjonowane z natury, a następnie hodowane w dużych ilościach. Nie ma w tym żadnej „inżynierii genetycznej”. Żadne z organizmów zastosowanych w produktach nie są genetycznie zmodyfikowane lub chorobotwórcze dla ludzi, zwierząt i roślin. Drobnoustroje modyfikowane genetycznie wymagają specjalnych warunków i zezwoleń, a zatem nigdy nie były używane w produktach komercyjnych stosowanych w systemach na pełną skalę.
Mit 4 – Mikroorganizmy pojawiają się wszędzie tam gdzie są potrzebne
Ta zasada wszechobecności mikroorganizmów w środowisku często może być prawdziwa ale w długim okresie czasu. Z pewnością nie potwierdza się kiedy mamy do czynienia ze zmiennymi warunkami w oczyszczalni ścieków a pożądane bakterie są potrzebne tu i teraz. W miarę jak zmienia się środowisko tak biomasa uruchamia aktywność odpowiednich mikroorganizmów. Problem pojawia się natomiast gdy mamy zmienne warunki a dopływ ścieków znacząco waha się składem, ilością, temperaturą itd. Rozważmy na przykład dobrze znaną dla większości technologów utratę bakterii utleniających amoniak w warunkach niskiej temperatury. W idealnej temperaturze system z osadem czynnym zazwyczaj zawiera małą ilość takich mikroorganizmów – wystarczającą do redukcji azotu amonowego ale gdy ich tempo wzrostu spowalnia nawet w niewielkim stopniu w niesprzyjających warunkach takich jak wstrząs toksyczny lub niższa temperatura wówczas łatwo ulegają wypłukaniu a proces redukcji azotu amonowego (nitryfikacja) znacznie spowalnia a nawet czasem całkowicie zanika. Preparaty do aktywacji nitryfikacji.
Mit 5 – Produkty mikrobiologiczne są drogie w użyciu
W zdecydowanej większości przypadków pojawienia się problemu eksploatacyjnego w oczyszczalni (np. wolno sedymentujący osad czynny, słaba redukcja azotu, pienienie, słabsza redukcja ChZT, BZT itp.) rozwiązanie problemu środkami fizycznymi/chemicznymi takimi jak dodanie urządzeń czy produktów chemicznych – utleniaczy, polielektrolitów, koagulantów itp. – są znacznie droższe co niejednokrotnie zostało potwierdzone w praktyce. Oczywiście podobnie jak w przypadku każdego rodzaju produktu, istnieją ograniczenia dotyczące warunków w jakich preparaty biologiczne mogą być użyte przynosząc zamierzony efekt w odpowiednim czasie minimalizując koszty.
Mit 6 – Biopreparaty rozwiążą wszystkie moje problemy i wyprodukują ścieki w granicach określonych przepisami, niezależnie od tego, czy moja instalacja jest odpowiednio zaprojektowana i właściwie eksploatowana.
Produkty mikrobiologiczne nie są magicznymi rozwiązaniami. Preparat biologiczny może czasami dać bardzo szybki efekt, czasami stopniową poprawę, a czasem ma niewielki wpływ na poprawę, jeśli aplikacja nie jest odpowiednia (niekorzystne warunki, źle dobrany preparat czy zestaw preparatów). Mikrobiologia działa najlepiej wtedy, gdy istnieją odpowiednie warunki do wzrostu dodanych mikroorganizmów – pH, temperatura, równowaga składników odżywczych, dostateczne stężenie tlenu rozpuszczonego itd. Im dalej od idealnych warunków tym niższa zdolność mikroorganizmów do rozmnażania się i tym samym mniejsza skuteczność działania preparatu. W takich przypadkach po głębszym rozpoznaniu a następnie w miarę możliwości zoptymalizowaniu procesu/regulacji oczyszczalni stosuje się często odpowiednio większe dawki preparatu. Więcej na temat problemów eksploatacyjnych w oczyszczalniach pisałem tutaj.
Mit 7 – Niewielka poprawa jakości odprowadzanej wody nie jest warta ceny biopreparatu
To zdecydowanie nie jest prawda. Oczyszczalnie ścieków działające na granicy lub z niewielkim zapasem dopuszczalnych wartości parametrów ścieków oczyszczonych często mogą nie spełniać wymogów w niektórych okresach w ciągu roku. Wiele z nich wydaje ogromne pieniądze na produkty chemiczne, aby osiągnąć wyniki w najtrudniejszych okresach przejściowych unikając naruszenia przepisów i kar. Dużo oczyszczalni przekonało się o tym, że koszty podtrzymującego stosowania biopreparatu w niewielkich dawkach są mniejsze od doraźnego lub też często ciągłego stosowania chemii która dodatkowo generuje koszty związane ze zwiększeniem ilości osadu nadmiernego. W tym wszystkim nie można też zapomnieć o względach ekologicznych. W przeciwieństwie do powszechnie stosowanej chemii, preparaty biologiczne to produkty w 100% ekologiczne, zastosowane w nich naturalne mikroorganizmy w swoim naturalnym procesie życiowym zużywają substancje których chcemy się pozbyć ze ścieków w sposób maksymalnie ekologiczny, to rozwiązania podpatrzone w przyrodzie niezwykle precyzyjne i naturalne funkcjonujące od zawsze.
Preparaty do oczyszczalni z osadem czynnym.
Mit 8. Więcej bakterii – więcej osadu do zagospodarowania
Działanie biopreparatu ma na celu przyspieszenie rozkładu martwej materii organicznej przez istniejące mikroorganizmy w osadzie czynnym oraz dodatkowe zaszczepienie mikroorganizmów o zwiększonej aktywności oddechowej i enzymatycznej bakterii z preparatu. Pamiętajmy że kłaczki osadu czynnego oprócz właściwych bakterii żywych, pierwotniaków, zwierząt wielokomórkowych i składników nieorganicznych zawierają też martwe komórki i dużo nierozłożonych cząstek organicznych których rozkład możemy znacznie przyspieszyć dzięki zwiększonej aktywności osadu czynnego. Pozwala to zminimalizować wiek osadu i jego stężenie czego efektem może być ograniczenie kosztów energii (napowietrzanie ścieków) jak i właśnie korzyść wynikająca z ograniczenia ilości osadu nadmiernego, który musi być poddany dalszej kosztownej obróbce (patrz Mit 7).