Piana na powierzchni reaktorów – częste zjawisko widywane w oczyszczalniach ścieków.
Zbyt duża ilość piany powoduje szereg nieprawidłowości w działaniu całego układu. W tym artykule spróbuję przybliżyć nieco problem powstającej piany, jej przyczyny i w jaki sposób możemy z nią walczyć zanim będzie jej naprawdę dużo utrudniając pracę urządzeń doprowadzając do całkowitego rozregulowania oczyszczalni.
Przede wszystkim należy odróżnić rodzaj piany, ocenić jej wygląd co może nas nakierować na przyczyny powstawania danej piany.
Jakie są piany i co je powoduje?
Jak już wiemy jednym z największych problemów eksploatacyjnych w technologii osadu czynnego obok puchnięcia osadu jest powstawanie piany. W zasadzie możemy powiedzieć, że piana jest wskaźnikiem tego, jak dobrze działa oczyszczalnia, kiedy widzisz za dużo piany, to znak, że układ ma problemy, który wymaga naprawy.
Istnieje kilka przyczyn powstawania nadmiernej piany. Może to być zawartość dużej ilości środków powierzchniowo czynnych w ściekach, zbyt niski wiek osadu, nadmierna ilość tłuszczów czy też rozwój bakterii nitkowatych będący skutkiem np. dopływu niektórych trudno biodegradowalnych ścieków o „trudnym” składzie.
Poniżej wymienię kilka najczęściej spotykanych pian, najbardziej prawdopodobne przyczyny ich powstawania oraz działania które pomogą je zwalczyć lub też zwyczajnie zapobiec ich powstawaniu.
Biała sztywna piana utrzymująca się na powierzchni reaktorów biologicznych
Przyczyna to najczęściej młody osad w wysoko obciążonej komorze, niska koncentracja biomasy, czyli bezpośrednią przyczyną może być zbyt intensywne odprowadzanie osadu nadmiernego powodujące przeciążenie osadu czynnego. Inne przyczyny wystąpienia takiej piany to obecność metali ciężkich, za wysokie lub za niskie pH, niska temperatura i niskie stężenie tlenu, zbyt niskie stężenie substancji pożywkowych tj. azotu i fosforu albo ucieczka osadu z osadnika wtórnego.
Jak możemy tu przeciwdziałać? Jeśli osad jest zbyt młody zaprzestać odprowadzanie osadu nadmiernego przez kilka dni aż układ zacznie działać prawidłowo, jednocześnie zapewnić właściwy stopień recyrkulacji osadu, szczególnie w okresach szczytowych przepływów, utrzymywać stężenie tlenu rozpuszczonego w komorze na poziomie 2 mg/l i zapewnić odpowiednie mieszanie. W tych warunkach zlecane jest włączenie odpowiedniego biopreparatu Ekobak Microlife do aktywacji i wzbogacenia mikroflory osadu czynnego. Dodatkowo można również zaszczepić układ porcją zdrowego osadu z dobrze pracującej oczyszczalni.
Zalecanym preparatem do reaktywacji oczyszczalni jest Ekobak Microlife DCD 006 lub w przypadku wspomożenia procesu Ekobak Microlife DCB 002.
Ciemna i tłusta piana przechodząca do osadnika
Taki rodzaj piany może świadczyć o rozwoju i dominacji bakterii nitkowatych Nocardia. Bakteria ta szybko rozwija się w środowisku ścieków zatłuszczonych.
Przeciwdziałanie to oczywiście kontrola ilości tłuszczów w ściekach dowożonych, dopływających i pochodzących z recyrkulacji (z piaskowników i osadników wstępnych). Należy również rozważyć obniżenie wieku osadu do 2-9 dni w zależności od możliwości i warunków. Dodatkowo wskazane jest fizyczne usuwanie piany z powierzchni bioreaktora i osadnika wtórnego, nie należy natomiast zawracać usuwanej piany z powrotem do układu (reaktora biologicznego).
Oczywistym przeciwdziałaniem mającym na celu wyeliminowanie przyczyn powstawania tego typu piany jest systematyczne stosowanie preparatów biologicznych ukierunkowanych na rozkład tłuszczów w reaktorach biologicznych, najpopularniejszym zestawem stosowanym w oczyszczalniach komunalnych i przemysłowych borykających się z nadmiarem tłuszczów jest zestaw biopreparatów: Ekobak Microlife DCT 003 i Ekobak Microlife DCB 002. Jeszcze bardziej wskazane jest stosowanie preparatów na rozkład tłuszczów już w sieci kanalizacyjnej, takie działanie pozwoli utrzymać przepompownie i kanały ściekowe w dobrym stanie eliminując awarie pomp, problem zagniwania ścieków i odorów jednocześnie poprawiając pracę końcowej oczyszczalni ścieków. Sztandarowym biopreparatem do biodegradacji tłuszczów w kanalizacji jest Ekobak Microlife LCD 002.
Błyszcząca brązowa piana na powierzchni mieszaniny ścieków i osadu
Przyczyną takiej piany często jest niedociążenie komory napowietrzanej za sprawą niedostatecznego stopnia odprowadzania osadu nadmiernego z układu. W pierwszej kolejności należy zwiększyć stopień odprowadzania osadu nadmiernego z układu o 5-10% dziennie aż na powierzchni bioreaktora pojawi się mniejsza ilość lekkiej, świeżej i rozdrobnionej piany. Najbardziej polecanym w tych warunkach będzie biopreparat Ekobak Microlife DCB 002, jego dawkowanie powinno wynosić minimum 4 tygodnie.
Sztywna, ciemno brązowa piana na powierzchni komory napowietrzanej
Prawdopodobnie układ pracuje z krytycznie niskim obciążeniem osadu czynnego ładunkiem organicznym. W tym przypadku podobnie jak powyżej zalecane jest zwiększenie stopnia odprowadzania osadu nadmiernego z układu do 10% dziennie do momentu poprawy parametrów i pojawienia się lekkiej świeżej piany. Dodatkowo należy sprawdzić i poprawić efektywność usuwania kożucha z osadnika wtórnego. Analogicznie jak w przypadku błyszczącej brązowej piany z wprowadzeniem regulacji technicznych należy włączyć dawkowanie biopreparatu Ekobak Microlife DCB 002.
Ciemnobrązowa, prawie czarna piana
Taka barwa piany a także często samego osadu świadczy o warunkach beztlenowych panujących w komorze osadu czynnego. Przyczyn takiej sytuacji może być wiele: awaria systemu napowietrzania, dopływ substancji trujących (zatrucie), przeciążenie masowe itp.
Przeciwdziałania: zwiększenie stopnia napowietrzania do osiągniecia stężenia tlenu rozpuszczonego w granicach 2 mg/l, sprawdzenie i ewentualne czyszczenie dyfuzorów, przegląd przewodów doprowadzających tlen, sprawdzenie całego systemu napowietrzania. Jeżeli układ jest sprawny podjąć działania umożliwiające odpowiednie obciążenie osadu np. poprzez włączenie dodatkowej komory napowietrzania (jeśli taka jest dostępna). Najczęściej stosowanym biopreparatem wspomagającym oczyszczalnię ścieków w warunkach niedotlenionych jest Ekobak Microlife DCT 010 dodatkowo wspomagany Ekobak Microlife DCB 002.
Z punktu widzenia operatora oczyszczalni piana stanowi naprawdę duży problem który może postępować przez kilka tygodni a nawet miesięcy, towarzyszyć może temu rozwój bakterii nitkowatych, takich jak Microthricx Parvicella lub Nocardia doprowadzając do kolejnych problemów takich jak wynoszenie osadu, przekroczone wskaźniki na odpływie, aż do całkowitego załamania się procesów biologicznego i mechanicznego oczyszczania ścieków.
Mając tę wiedzę należy stale kontrolować układ i odpowiednio wprowadzać wyżej opisywane działania aby nie dopuścić do jej nadmiarowego powstawania zanim stanie się ona bardzo szkodliwa dla całej oczyszczalni.
Na koniec chcę podkreślić, że stosunkowo mała zawartość świeżej i lekkiej piany wskazuje na poprawną pracę oczyszczalni. Powodem do niepokoju może być natomiast jej nadmiar, intensywny przyrost i wygląd pamiętając, o tym że piana to tylko skutek jakiejś nieprawidłowości a więc w pierwszej kolejności musimy skupić się na przyczynach powstawania tych nieprawidłowości i zastanowić się jak możemy je zneutralizować czy w jakimś stopniu ograniczyć.